تاریخچه آنتیموان
آنتیموان از گذشته های دور شناخته شده بود. این عنصر گاهی اوقات به صورت آزاد در طبیعت یافت می شد اما به طور عمده از کانی های استیبنایت و والنتینایت استخراج می شده است.
نیکلاس لمری، شیمیدان فرانسوی اولین فردی بود که آنتیموان و ترکیبات آن را به طور علمی بررسی کرد. او یافته های خود را در سال 1707 منتشر کرد. آنتیموان در حدود %0.00002 پوسته زمین را تشکیل می دهد.
خواص اتمی، فیزیکی و شیمیایی آنتیموان
|
خواص اتمی، فیزیکی و شیمیایی آنتیموان |
|
|
عدد اتمی |
51 |
|
جرم اتمی |
121.75 |
|
نقطه ذوب |
631 ºC |
|
نقطه جوش |
1380 ºC |
|
شعاع اتمی |
140 pm |
|
رنگ |
خاکستری نقره ای درخشان |
|
حالت استاندارد |
جامد |
|
گروه |
5A |
|
انرژی یونیزاسیون |
834 Kj/mol |
|
شعاع یونی |
0.245 nm (-3); 0.062 nm (+5); 0.076 nm (+3) |
|
شکل الکترونی |
[ Kr ] 4d10 5s25p3 |
|
الکترونگاتیوی |
1.9 |
|
حالت اکسیداسیون |
5, 3, -3 |
|
6.684 g/cm3 |
|
|
دوره تناوبی |
5 |
|
شماره سطح انرژی یونیزاسیون |
5 |
|
شعاع کووالانسی |
139±5 pm |
|
شعاع واندروالس |
206 pm |
|
گرمای تبخیر |
163.43 Kj/mol |
ایزوتوپ های آنتیموان
|
نیمه عمر |
ایزوتوپ |
|
2.8 ساعت |
Sb-117 |
|
38.1 ساعت |
Sb-119 |
|
15.89 دقیقه |
Sb-120 |
|
پایدار |
Sb-121 |
|
2.7 روز |
Sb-122 |
|
پایدار |
Sb-123 |
|
60.2 روز |
Sb-124 |
|
2.75 سال |
Sb-125 |
|
12.4 روز |
Sb-126 |
|
19 دقیقه |
Sb-126m |
|
3.84 روز |
Sb-127 |
|
4.4 ساعت |
Sb-129 |
کاربردهای آنتیموان
آنتیموان شبه فلزی ترد و هادی ضعیف گرما و الکتریسیته است. آنتیموان با درجه خلوص خیلی بالا برای ساخت تجهیزات نیمه هادی مانند دیودها و آشکارساز مادون قرمز استفاده می شود. آنتیموان با سرب برای بالا بردن دوام سرب آلیاژسازی می شود. آلیاژهای آنتیموان همچنین در باطری ها، فلزات کم اصطکاک و پوشش کابل ها استفاده می شود.
ترکیبات آنتیموان برای ساخت مواد ضد آتش، رنگ ها، مواد میناکاری سرامیکی، شیشه و سفالگری استفاده می شود. مصریان باستان از آنتیموان به شکل استیبنایت برای سیاه کردن چشم استفاده می کردند.
اثر آنتیموان بر سلامتی انسان
تماس فرد با آنتیموان از طریق تنفس گرد و خاک آن، نوشیدن آب و خوردن غذاهایی که حاوی این ماده هستند رخ می دهد.همچنین از طریق تماس پوست با خاک، آب و موادی که حاوی این عنصر هستند آلودگی ایجاد می شود. تنفس آنتیموان که با اکسیژن در فاز گازی ترکیب شده است یک خطر برای سلامتی محسوب می شود.
تماس با مقادیر بالای آنتیموان ( 9 mg/m3 از هوا) برای مدت طولانی سبب سوزش چشم ها، پوست و ریه می شود. اگر تماس ادامه یابد مشکلات جدی تری اعم از بیماری های ریوی، مشکلات قلبی، اسهال، استفراغ و زخم معده ایجاد می شود.
مشخص نیست که آیا آنتیموان منجر به سرطان و یا شکست در باروری می شود یا خیر. این عنصر یک دارو برای عفونت های انگلی محسوب می شوند ولی افرادی که از این دارو با دز بالا استفاده کرده بودند، با اختلالاتی در وضعیت سلامتی خود رو به رو شدند.
