تاریخچه تلوریم
تلوریم در سال 1782 توسط یک معدن کار رومانیایی به نام فرانز جوزف مولر کشف شد. وی بازرس ارشد معادن ذوب و استخراج نمک در ترانسیلوانیا بود. اوهمچنین به شیمی و استخراج فلز جدید از کانی طلا که به نام اوروم آلبوم شناخته می شد و تصور می کرد که آنتیموان است، علاقه مند بود. او خیلی زود متوجه شد که فلزی که او تولید می کند به هیچ وجه آنتیموان نیست، و یک عنصر ناشناخته دیگر است.
کارهای وی تا سال 1798 نادیده گرفته شد تا زمانی که مارتین کلاپروت، یک شیمیدان آلمانی، این ماده را در گزارشات خود مطرح کرد. کلاپروت این عنصر را تلوریم نامید و همه ی اعتبار این اکتشاف را به نام جوزف مولر ثبت کرد.
تلوریم در طبیعت به صورت آزاد یافت می شود، ولی عمدتا در کانی های سیلوانیت (AgAuTe4)، کالاوریت (AuTe2) و کرنریت (AuTe2) یافت می شود.امروزه بیشترین مقادیر تلوریم از محصولات جانبی استخراج و تصفیه مس به دست می آید.
خواص اتمی، فیزیکی و شیمیایی تلوریم
|
خواص اتمی، فیزیکی و شیمیایی تلوریم |
|
|
عدد اتمی |
52 |
|
جرم اتمی |
127.6 |
|
نقطه ذوب |
450 ºC |
|
نقطه جوش |
1390 ºC |
|
شعاع اتمی |
140 pm |
|
رنگ |
سفید نقره ای |
|
حالت استاندارد |
جامد |
|
گروه |
6A |
|
انرژی یونیزاسیون |
869Kj/mol |
|
شعاع یونی |
0.221 nm (-2) ; 0.089 nm (+4) |
|
شکل الکترونی |
[ Kr ] 4d10 5s25p4 |
|
الکترونگاتیوی |
2.1 |
|
حالت اکسیداسیون |
6, 5, 4, 2, -2 |
|
6.24 g/cm3 |
|
|
دوره تناوبی |
5 |
|
شماره سطح انرژی یونیزاسیون |
5 |
|
شعاع کووالانسی |
138±4 pm |
|
شعاع واندروالس |
206 pm |
|
گرمای تبخیر |
114.1 Kj/mol |
ایزوتوپ های تلوریم
|
نیمه عمر |
ایزوتوپ |
|
4.69 روز |
Te-119 |
|
پایدار |
Te-120 |
|
16.8 روز |
Te-121 |
|
154 روز |
Te-121m |
|
پایدار |
Te-122 |
|
1.3E12 سال |
Te-123 |
|
119.7 روز |
Te-123m |
|
پایدار |
Te-124 |
|
پایدار |
Te-125 |
|
58 روز |
Te-125m |
|
پایدار |
Te-126 |
|
9.4 ساعت |
Te-127 |
|
109 روز |
Te-127m |
|
پایدار |
Te-128 |
|
1.16 ساعت |
Te-129 |
|
33.6 روز |
Te-129m |
|
2.5E21 سال |
Te-130 |
|
25 دقیقه |
Te-131 |
|
1.35 روز |
Te-131m |
|
3.26 روز |
Te-132 |
|
12.4 دقیقه |
Te-133 |
|
55.4 دقیقه |
Te-133m |
|
41.8 دقیقه |
Te-134 |
کاربردهای تلوریم
تلوریم یک نیمه هادی است و اصولا با مس، سرب، طلا و نقره آلاییده می شود. تلوریم همچنین برای رنگ کردن شیشه و سرامیک استفاده می شود و یکی از مواد اولیه برای ساخت کلاهک های انفجاری محسوب می شود.
تلوریم به عنوان یک عنصر آلیاژی کاربرد دارد. مقادیر اندکی از این عنصر به مس و فولاد زنگ نزن برای بالا بردن خاصیت ماشین کاری و نورد اضافه می شود. تلوریم همچنین به سرب برای بالا بردن استحکام و مقاومت در برابر سولفوریک اسید افزوده می شود.
تلوریم ترکیبات بسیاری تشکیل می دهد، ولی هیچ کدام از آن ها از نظر تجاری مهم نیست.
این ترکیبات شامل تلورس اسید (H2TeO2)، تلوریم تترا کلرید (TeCl4)، تلوریم دی کلرید (TeCl2)، تلوریم تری اکسید (TeO3)، تلوریم مونو اکسید (TeO) و سدیم تلورید (Na2Te) است.
اثر تلوریم بر سلامتی انسان
وشبختانه، ترکیبات تلوریم به ندرت در تماس با افراد قرار می گیرند. در استعمال این ترکیبات باید ملاحظات لازم را به دقت رعایت کرد چرا که تماس با این ترکیبات حتی در مقادیر بسیار کوچک منجر به بوی بسیار بد دهان و بدن می شود.
این ماده می تواند با استنشاق گاز و یا ذرات ریز جامد (پودری) جذب بدن شود.
خطرات استنشاق: این ماده در 20°C به طور جزئی تبخیر شده و اثرات بد آن، به سرعت پخش شدنش بروز می کند.
اثرات تنفس: گیجی، خشکی دهان، طعم فلز در دهان، سردرد، بوی سیر و تهوع.
اثرات تماس کوتاه مدت: گاز و ذرات این ماده چشم ها و دستگاه تنفسی را تحریک کرده و تماس با آن منجر به تنفسی مشابه با بوی سیر می شود. این ماده بر کلیه ها و دستگاه عصبی مرکزی اثر می گذارد. می شود. مشاهدات پزشکی نشان می دهد که خوردن آن سبب درد شکمی، یبوست و استفراغ می گردد.
منابع و پیوندها
گردآوری شده توسط دپارتمان پژوهشی شرکت پاکمن
