مشخصات فنی روند جوشکاری

مشخصات فنی روند جوشکاری (WPS)

مشخصات فنی روند جوشکاری (Welding Procedure Specification : WPS) مجموعه‌ای مکتوب از دستورالعمل‌هایی است که با رعایت آن جوش سالم ایجاد می‌شود. معمولا این رویه مطابق با کد خاص، مشخصات فنی استاندارد یا تعاریف تفاسیر استاندارد نوشته می‌شود. مشخصات فنی روند جوشکاری یک واژه استاندارد است که جامعه جوشکاری آمریکا (AWS : American Welding Society) و جامعه مهندسان مکانیک آمریکا (ASME : American Society of Mechanical Engineering) از آن استفاده می‌کنند. در صنایع فضایی آمریکا و صنایع نظامی از لغت برنامه جوشکاری (Welding Schedule) به‌جای WPS استفاده می‌شود.

یک WPS تمام متغیرهای لازم برای ایجاد جوشی سالم از نظر کد، مشخصاات فنی یا تعاریف را در خود دارد. این متغیرها عبارتند از:

فرآیند جوشکاری، تکنیک، الکترود یا فلز پرکننده، جریان، شدت جریان، ولتاژ، پیشگرم و پسگرم.

WPS، حدود و دامنه تغییر هر یک از متغیرهای جوشکاری را باید مشخص سازد، مثلا شدت جریان: 150-110، ولتاژ: 22-17 و غیره. متغیرهای مهم و خیلی ضروری باید با دامنه کوچک‌تری تعریف شوند. WPS باید به گونه‌ای جزئیات و اطلاعات خاص کافی در مورد روند جوشکاری بدهد که جوشکار با صلاحیت، با استفاده از آن بتواند جوشی مطلوب و سالم ایجاد کند. WPS باید تا هنگام تست و ارزیابی آن، یک سند آزمایشی تلقی شود.

ارزیابی مشخصات فنی روند جوشکاری: باید ارزیابی و ثابت شود که متغیرهای شدت جریان، ولتاژ، فلز پرکننده و غیره نوشته شده در WPS قادرند جوش سالمی ایجاد کنند. با استفاده از متغیرهای WPS آزمایشی، نمونه‌ های جوشی تهیه می‌شوند. تمام این متغیرها باید ثبت شوند، دامنه متغیر هایی مثل شدت جریان و ولتاژ و غیره به یک مقدار تبدیل می‌شوند. این اطلاعات باید در فرمی به نام فرم ارزیابی روند جوشکاری (PQR : Procedure Qualification Record) ثبت شوند. در اغلب موارد، نماینده بازرس، بازرس، مشتری یا خریدار یک کپی از WPS و PQR را قبل از اجازه شروع جوشکاری، درخواست می‌کند.

ارزیابی و گواهی دادن: تأیید و گواهی صلاحیت جوشکار و WPS مستلزم چند شرط خاص است. این شروط و الزامات از یک کد به کد دیگر و از یک استاندارد به استاندارد دیگر متفاوت است. قبل از اقدام به تست به منظور ارزیابی و گواهی صلاحیت تحت یک کد، باید کپی استاندارد و کدی را که از آن استفاده می شود، تهیه کرد. با گذشت زمان الزامات استانداردها و کدها تغییر خواهند کرد. لذا تهیه کپی جدیدترین نسخه آن مهم می باشد. در ذیل برنامه کلی لازم در ارزیابی فنی روند جوشکاری و گواهی صلاحیت به جوشکار یا اپراتور جوشکار، آورده شده است.

1. روند جوشکاری آزمایشی توسط فردی که آشنا به فرآیند و تکنیک‌ های مورد قبول کد و استاندارد باید تهیه شود.
2. نمونه آزمایشی باید مطابق WPS آزمایشی جوشکاری و متغیر های جوشکاری در PQR ثبت شوند. آزمایش باید در حضور شاهدی مستقل و ذیصلاح، از سوی یک آزمایشگاه مستقل، مشتری، شرکت‌ های بیمه یا سایر افرادی که در کد ذکر شده، انجام شود.
3. نمونه‌ های تست باید تحت نظارت گروه یا فرد شاهد آشنا به الزامات کد یا مشخصات فنی، تست شوند.
4. اگر نمونه تست، در تست پذیرفته شد، فرآیند به‌ طور کامل مورد تأیید است. سپس به‌عنوان یک سند نهایی و ارزیابی شده می‌تواند در ساخت به‌کار رود.
5. اگر نمونه تست، در تست رد شد، متغیر های WPS آزمایشی باید تغییر داده شوند. نمونه باید دوباره جوشکاری و تست شود و تعیین شود که آیا الزامات استاندارد را دارد یا نه. این رویه تا رسیدن به الزامات کد تکرار و رویه نهایی تأیید می‌شود.
6. جوشکاری که نمونه‌ های تست را جوشکاری می‌کند، با صلاحیت درنظر گرفته شده و با رویه خاصی به او گواهی صلاحیت داده می‌شود.
7. سایر جوشکارها باید مطابق با WPS تست شوند. در صورتی که نمونه‌ های آن‌ها در تست پذیرفته شدند، برای آن روند خاص، تأیید صلاحیت شده و گواهی داده می‌شود.
8. WPS تأییدشده به مدت زمانی تعریف ‌شده و معلوم، مورد استفاده قرار می‌گیرد. معمولاً تا زمانی که کارآیی زیادی برای جوش‌های خاصی لازم شود.
9. ارزیابی صلاحیت و گواهی جوشکار به مدت زمانی تعریف شده اعتبار دارد. مگر اینکه به مدت 6 ماه جوشکار از کار جوشکاری به دور باشد. در این صورت، باید دوباره صلاحیت او تأیید شود. همچنین در صورتی که ابهاماتی در ارزیابی صلاحیت جوشکار وجود داشته باشد، صلاحیت جوشکار باید دوباره ارزیابی شود.

در شکل های زیر دو فرم WPS و PQR برای جوشکاری ورق نشان داده شده است.

منابع و پیوندها

گردآوری شده توسط دپارتمان پژوهشی شرکت پاکمن

لاری جیفوس ، مرجع کامل تکنولوژی جوشکاری ، مترجم : شهرام قلیزاده و محمد حسین حلاج ، انتشارات دایره صنعت ، 1390 

برداشت از مطالب سایت با ذکر منبع بلا مانع است