مومنتم یا تکانه
مومنتم یا تکانه (Momentum) به حاصلضرب جرم در سرعت جسم گفته می شود. در واقع کمیتی است که مقدار انرژی موجود در جسم را نشان می دهد. همانند ترم سرعت، تکانه نیز یک کمیت برداری است یعنی دارای اندازه و جهت می باشد و جهت آن هم جهت بردار سرعت جسم است. یعنی وقتی می خواهیم گزارش تکانه یک جسم را دهیم مثلا باید بگوییم 2 Kg.m/s در جهت شرق است. می توان گفت هر جسم متحرک دارای مومنتم است.
همانند قانون بقای انرژی، مومنتم از بین نمی رود فقط از جسمی به جسم دیگر منتقل می شود. یک سری توپ در بازی بیلیارد در نظر بگیرید هنگامی که به آن ها ضربه وارد می شود بیرونی ترین توپ حرکت کرده و این انرژی را به سایر توپ ها منتقل می کند. این یک مثال خیلی ساده از انتقال انرژی بین اجسام بود.
مفهوم تکانه در اکتشافات فضایی اهمیت زیادی دارد. فضا پیما در هنگام سفر در فواصل دور با دو چالش اساسی روبروست. اولی رسیدن به سرعت خیلی زیاد و دومی کم کردن سرعت برای فرود مناسب و بدون خطر. مشکل اساسی دانشمندان این است که در این میان و برای ایجاد این سرعت سوخت عظیمی مورد نیاز است. از این رو دانشمندان به دنبال یافتن راه هایی برای رساندن فضاپیما به این سرعت های بالا با صرف هزینه کمتر هستند.
رابطه مومنتم
مومنتم را میتوان از رابطه زیر به دست آورد :
P=mv
m: جرم جسم
V: سرعت
با توجه به رابطه بالا این طور برداشت می شود که هر چقدر جرم جسم یا سرعت آن بزرگتر باشد دارای تکانه بزرگتری است. جالب است که نیوتن قانون دوم خود را بر حسب تکانه خطی به صورت زیر بیان کرده است.
آهنگ زمانی تغییر تکانه خطی ذره برابر است با نیروی خالص وارد بر ذره. این آهنگ تغییر تکانه در راستای نیروست. به زبان ریاضی می توان نوشت:
اگر جرم با زمان تغییر نکند dm/dt=0 و را به بالا به صورت زیر خلاصه می شود.
یکای اندازه گیری تکانه در سیستم Kg.m/s، SI است و از دیگر واحدها kg.mi/hr , kg.km/hr , g.cm/s را می توان نام برد.
مومنتم زاویه ای
در علم فیزیک، تکانه زاویه ای به حرکت دورانی مربوط می شود. مومنتم زاویه ای کمیتی برداری است و جهت آن از قانون دست راست تعیین می شود. در سیستم SI با kg.m2.s-1 بیان می گردد. برای محاسبه اندازه حرکت زاویه ای در جسم صلب ممان اینرسی I (مقاومت جسم در برابر گردش) را در سرعت زاویه ای ω ضرب می کنند.
L=Iω
منابع و پیوندها
تشکیل شده توسط دپارتمان پژوهشی شرکت پاکمن
دکتر سید روح الله عقدایی ، فیزیک عمومی1 ، مرکز انتشارات دانشگاه علم و صنعت ایران ، سال 1386
برداشت از مطالب سایت با ذکر منبع بلا مانع است
مومنتم از دید physics-astronomy-21.blogfa.com
فرض کنیم دو جسم با هم برخورد می کنند . جسم اول نیروی را بر جسم دوم وارد می کند و جسم دوم نیز همان نیروی را به جسم اول وارد می کند. این دو نیرو در خلاف جهت یکدیگرند ولی مقدار های آن ها با هم برابر است و چون مدت زمان تاثیر برای هردو جسم یکسان است ضربه ای که جسم اول بر جسم دوم وارد می کند برابر منفی ضربه جسم دوم به جسم اول است .
اما ضربه برابر است با تغییر تکانه . نتیجه می شود که در برخورد ، تغییر تکانه جسم اول برابر است با تغییر تکانه جسم دوم . از این رو ، مجموع تغییرات دو تکانه صفر است . به عبارت دیگر ، در جریان برخورد تکانه ی کل ثابت می ماند ...ادامه
مومنتم از دید arna.blogsky.com
هنگامی که یک اتومبیل و یک کامیون با سرعت برابر در حرکت اند ، با اطمینان می توان گفت که متوقف کردن کامیون سخت تر از متوقف کردن اتومبیل است.علت این واقعه این است که تکانه کامیون از تکانه اتومبیل بیشتر است. در واقع تکانه لختی اجسام متحرک است. برای آنکه تکانه را در اجسام بدست آورید می توانید از رابطه ی زیر استفاده کنید :
تکانه = جرم × سرعت
...ادامه
مومنتم از دید Wikipedia.org
In classical mechanics, linear momentum or translational momentum (pl. momenta; SI unit kg m/s, or, equivalently, N s) is the product of the mass and velocity of an object. For example, a heavy truck moving fast has a large momentum—it takes a large and prolonged force to get the truck up to this speed, and it takes a large and prolonged force to bring it to a stop afterwards. If the truck were lighter, or moving slower, then it would have less momentum…more
